MARIËNDAALKLOOSTER*
MARIËNDAALKLOOSTER*
Archives à Nunhem. Couvent Sainte-Elisabeth.:* 18295: Documents relatifs à la fondation du prieuré de Mariendaal, à Diest. Copies. 1422, 1434, 1474.
Archives ecclésiastique à Sint Genesius-Rode: Prieuré des Sept-Fontaines:* 15630: Diest. Dossier concernant l’engagère aux Soeurs de Mariendael, de divers biens. 17e-18e siècle.
- 16064: Arrentement de divers biens en faveur du couvent de Mariendaal à Diest. 1627.
Archives ecclésiastiques, IV. Geston de l’advocat Evenepoel, administrateur des biens des Chartreux et des Urbanistes. Couvant de Mariëndaal, p. 187-189.* Le couvent de Mariendael fut fondé à la demande des habitants de Diest dont l’un, nommé Jean Rumelants, époux d’Elisabeth Nys, tit don, à cette intention, d’une vaste propriété située derrière la chapelle Sainte-Anne. L’évêque de Liège, Jean van Waldenrode et l’abbé de Tongerloo approuvèrent le projet en question.
- Toutefois divers contretemps ne permirent qu’en 1442 l’etablissement définitif de la nouvelle congrégation, nommée Mariëndael.
- Le prieur de Bethléem sous la juridiction de qui le couvent était placé, fit venir de Nimègue, deux soeurs de cet ordre, Elisabeth Bernaerts et Aleyde Kokens, cette dernière en qualité de supérieure.
- Les religieuses suivait la règle des chanoinesses de Saint-Augustin et s’adonnaient principalement à la copie et à l’enluminure de livres,-spécialité dans laquelle elles excellaient. Au XVIIIe siècle, elles s’occupèrent aussi d’enseignement et ouvrirent une école pour jeunes femmes.
*I. Généralités.
Chartrier.* 13649-13652: Le chartrier se compose de deux-cent-cinquante actes sur parchemin, se subdivisant comme suit:
- 51 actes du XIVe s.
- 134 actes du XVe s.
- 65 actes des 16e, 17e et 18e siècles. 1348-1701.
- Tous ces actes sont classés chronoligiquement et placés sous enveloppes.
*II. Statuts.* Statuts. (Archives de l’Archevêche, à Malines. 1642).
- Rituel. Idem.
*III. Biens, revenus et charges.
Généralités.* 13653: Testament de Renier van Santbergen, léguant au couvent, tous ses biens, sis à Leau. 1472.
- 13654: Testament de Jean Vander Roeren. 1734.
- 13655: Dossier relatif à l’achat d’un jardin d’agrément, situé derrière le couvent. 1388, 1634.
- 13656: Documents relatifs aux difficultés survenues avec le couvent de Tongres, concernant un partage de biens. XVe s.
- 13657: Edit de Charles V, concernant la défense de lever d’autres dîmes que celles perçues depuis quarante ans. (Copie). 1520.
- 13658: Partage des biens de Renier van Santbergen, entre le couvent de Mariëndael et celui de Béthanie, à Leau. 1611, 1714.
- 13659: Dossier relatif à l’acquisition de terrains à incorporer au couvent. 16e-17e s.
- 13660: Documents relatifs à la houblonnière contiguë au couvent. 17e-18e s.
- 13661: R. Etat des biens et des revenus du couvent. Fin 15e s.
- 13662: R. Manuel des biens et des rentes. XVe s.
- 13663: R. Manuel des biens provenant de la succession de soeur Anne Geeraerts. 1675-1681.
- 13664: R. Manuel du produit des biens-fonds. 1754-1795.
- 13665: Assent. Précis d’un procès intenté par l’abbé de Saint-Trond, concernant la dîme. XVe s.
- 13666: Assent. Description de la dime. 1715.
- 13667: Assent. Dîmes. Pièces diverses.15e-18e s.
- 13668: Assent. Titres de propriétés, rentes etc. 16e-18e s.
- 13669: Cortenaeken. Titres de propriétés et rentes. 17e-18e s.
- 13670: Diest. Dossier relatif à l’achat d’une maison et de terres sur le Sint-Jansveld. 1646-1650.
- 13671: Diest. Titres de rentes.XVIIIe s.
- 13672: Geet-Betz. Titres de propriétés, rentes, etc. 16e-18e s.
- 13673: Haelen. Titres de propriétés. 1496, 1672.
- 13674: Haelen. Titres de rentes à charge de J.-B. Ladnon. 1739.
- 13675: Hoeleden. Bail. 1566.
- 13676: Léau. Biens. Pièces diverses. 16e-18e s.
- 13677: Léau. Titres de rentes à charge de la ville. 17e-18e s.
- 13678: Reynrode (Haelen) Biens. Pièces diverses. XVIIe s.
- 13679: Schaffen. Titres de propriétés et de rentes. XVIIIe s.
- 13680: Tielt-Notre-Dame. Titres des rentes. XVIIIe s.
- 13681: Velpen. Biens. Pièces diverses. 16e-17e s.
- 13682: Webbecom et Assent. Relief d’appel relatif à une maison et à des terres revendiquées par les héritiers Vander Heggen. 1616.
- 13683: Zelck (Haelen). Arrentement d’une prairie. 1766.
- 13684: Biens dans diverses localités. 17e-18e s.
- 13685: Bois. Pièces diverses. 17e-18e s.
- 13686: R. Manuel de recettes de rentes actives. 1754-1796.
- 13687: Rente à charge des Etats de Brabant. 1699.
- 13688: Rentes. Pièces diverses. 15e-18e s.
- 13689: Etat des biens, des revenus et des charges du couvent, fourni au gouvernement en 1787.
- 13690: Fragments et pièces diverses. 17e-18e s.
*IV. Pièces diverses. (Conseil privé esp. N° 1161). XVIIe s.
Archives ecclésiastique:
*I. Nunhem:Couvent Sainte-Elisabeth:* 18295: Documents relatifs à la fondation du prieuré de Mariendaal, à Diest. (Copies). 1422, 1434, 1474.
*II. Sint-Genesius-Rode: Prieuré de Sept-Fontaines:* 15626: Dossier concernant l’engagère aux Soeurs de Mariendaal, de divers biens. 17e-18e siècle.
- 16064: Arrentement de divers biens en faveur du couvent de Mariendaal, à Diest. 1627.
Bouckaert Judocus - Van Werm Gerard - Calenus H.: Statuten voor de cloosters van Ste Ursule binnen Loven. Ste Marien-dael binnen Diest. Onse L. Vrouwe in d’Else binnen Sichen. St. Niclaes-berch binnen Arschot. Levende onder de regel van S. Augustyn.
Bulletin de la Commission d’Art et d’Archéologie: Abbaye Mariendaal, collection sigillographique: IX, 211
Claes Frans (s.j.): Overzicht van de kerkelijke aanwezigheid in Diest. Getypte tekst naar aanleiding van de tentoonstelling “De Kerk in Prentbriefkaart”.
Coppens J.A.: Nieuwe beschrijving van het bisdom van ’s Hertogenbosch. ‘s Hertogenbosch, Fr. Dencline, 1840-1844, 5 delen.* Mariëndal: IIIe deel, p. 242.
- Diest: IVe deel p. 252, 257.
- J. Gellius: III, 1re partie, p. 371.
- Van Zevenbergen, III, 1re partie, p. 290.
- Van Emmerick: II, p. 183.
Cuvelier Joseph: Les archives de l’Etat en Belgique, 1919-1930: p. 299: 10287: Couvent de Mariendael, 1542.
Daniëls F.: Het klooster Mariëndaal te Diest. In Bijdragen tot de Geschiedenis van het aloude Hertogdom Brabant, jg. 4, 1905, p. 139-143.
De Backer C.: Een infirmerierekening uit 1606 van het klooster Mariëndaal te Diest. In Farmaleuven Info, jg. 20, 1997, nr. 1, p. 14-17.
Du Bois D.: Wetenswaardigheden over Diest. 14. Het Mariëndaalklooster. In Gazette van Diest, jg. LXX, 18 maart 1933, nr. 11 en zat. 25 maart nr. 12. In Overduk nr. 14, p. 31-34.
Du Bois D.: Het Mariëndaalklooster. In Het Oude Diest. Diest, 1934, p. 148-151.
Gerits T.J.: Kolenbranders in het Hageland. In Ons Heem, jg. XX, 3 bloeimaand, 1966, p. 109. Mondelaers Claudius ( 1745-1815), rektor van Mariëndaal te Diest.
Gerits T.J.: Witheren van Averbode als rektors van Mariëndaal te Diest en te Sint-Oedenrode. In Meer Schoonheid, jg. XX, nr. 2, 1973, p. 48-50.
Heesters W. en Rademaker C.S.M.: Geschiedenis van Sint-Oedenrode. In Bijdragen tot de geschiedenis van het zuiden van Nederland, XXIV, Tilburg, Stichting zuidelijk historisch contact, 1972, p. 251-252
Impens Petrus: Chronicon Bethleemeticum, handschrift in het Rijksarchief. - Over Ridders van St.-Jan Van Jerusalem - Mariendaal.
Lefèvre Jos et Placide: Inventaire des archives du Conseil Royal de Philippe V (1702-1711): p. 24, n° 299: Couvent; Diest , chanoinesse régulieres de Mariendael, 1705. (1 liasse).
Mariëndaal. In Gazette van Diest, jg. XIX, nr. 101, december 1882.
Mertens A.: Mariëndaal te Diest (1419-1504). Een klooster onder invloed van Windesheim. Onuitgegeven licentiaatsverhandeling, Leuven, 1963, XX, 202 p.
Peeters E.: De priorij van Mariëndael te Diest. In Oost-, VI, 1969, nr. 2, p. 49-51.
Persoons E.: Prieuré du Val-Notre-Dame à Diest. In Monsticon Belge, Tome IV, province de Brabant, Liège, 1971, V, p. 1337-1343.
Sanderus Antonius: In Groot kerkelijk toneel des hertogdoms van Brabant, 1727, p. 63:* De Kloostervoogdy van Mariendaal van de Orde der geregelde Kanonnikersen van St. Augustyn, wierdt gesticht in ’t jaar 1419. De Abt Wichmans verhaalt het volgende van den oorspongk van dit Huys.In ’t jaar 1419, beslooten, zegt hy, verscheide Godvruchtige Vrouwen van Diest om op haare gemeene kosten in deeze Stad een Nonnen-klooster te doen bouwen.
- Arnout Rumelaus een ryk Burger en zyne Vrouw Elisabeth Nys, raadpleegden daarover Jan Hoolaer, Kloostervoogd van Bethleem, waarin zy een’zoon hadden; en met toestemming van de vrouw boodt de man zyn Huys en onderhoorig Land aan, om dit Klooster te stichten; het welke de Kloostervoogd aannam en het zelve werkstellig maakte.
- Middelerwyl stierf Jan Waldenrod, Bisschop van Luyk, en Jan Hoolaer wierdt in ’t Klooster van Groenendaal verplaatst, waardoor dit godvruchtig voorneemen geduurende drie jaaren stille stondt.
- Arnout Rumelaus stierf in ’t jaar 1422. en zijn dood nam alle hoop weg om dit voorneemen ten eynde te brengen. Niettegenstaande dit alles, eer dat dit jaar ten eynde was, volbragt deeze godvruchtige weduwe, door aandringen van den Kloostervoogd van Groendendaal, en Jan Kenens op dien tyd Kloostervoogd van Bethleem en Kanonnik van Korsendonk, de uyterste wille van haar overleeden Man; en den 23.van Grasmaand des zelfden jaars wierdt deeze stichting bevestigd door Jan van Heinsberg, Bisschop van Luyk, die dit Klooster den naam van Marien-daal en St.Catryne-daal gaf, doch wordt in ’t gemeen Mariendaal genoemd.
- De eerste Nonnen waaren Aleyt Kokens en Elisabeth Bernaarts, geboortig te Zwolle, dewelke ter bede van Jan Hoolaar in ’t jaar 1423. uyt het Klooster van O.L.Vrouwe te Nieumege in Gelderland kwaamen. Zij onderworpen zich aan eene eenzame opsluyting, het welke zy sedert altyd met een groote standvastigheyd onderhouden hebben, ja zelfs ten tyde van de Inlandsche beroerten hebben zy nooyt haar Huys verlaaten. De Hoogwaardige Jacob Boonen Aertsbisschop van Mechelen, aan wie zy onderhoorig zyn, was gewoon haar te noemen de Kroon van alle de Kloosters, die hem onderhoorig waaren.
Van de Laar L.J.A.: Mariëndaal. De geschiedenis van het slotklooster. In Heemschild, nr. 4, november 1970.
van de Ven Robert: Mariëndaal, de geschiedenis van een slotklooster. In Oost-, jg. 8, 1971, nr. 1, p. 21. Recensie. Mariëndaal, de geschiedenis van een slotklooster (Van de Laer).
Van de Wiel R.: De begijnhoven en de vrouwelijke kloostergemeenschappen in het aartsbisdom Mechelen (1716-1801). Hun socio-religieuze toestand onder de aartsbisschoppen d’Alsace en de Franckenberg. In Ons Geestelijk Erf, XLIV, 1970, p.152-212, 1971, p.179-214; p. 278-344,369-428.* Deel I, het begijnhof te Diest, p. 171-182.
- Deel II, A: de gasthuiszusters te Diest, p. 255-257.
- Deel II, B, 2: de grauwzusters te Diest (St-Annadaal), p. 304-309.
- Deel XLVI, afl. 3,september 1972, 4, de priory Mariëndaal te Diest, p. 293-303.
Van der Hey Lucas: Dat is den spinzak met den mayekorf gegeven voer een nieuwjaersgift den religioesen jonkvrouwen van Mariendaal binnen Diest. Leiden, Jan Seversen, 1517, Vertaald werk van St. Bonaventura.
X.: Mariëndal. In Gazette van Diest, jg. 19, woensdag 20 dec. 1882, nr. 101.
DEEL II
Crespadi - Een Boekwerk Over Diest