AUGUSTIJNEN*

Uit Crespadi
Ga naar: navigatie, zoeken

AUGUSTIJNEN*

Algemeen Rijksarchief te Brussel: administration des hôpitaux, différents avec des couvents et béguinages, écoles, procés contre les Augustins (n° 6992).

Anoniem: Liber vitae sive Elenchus Patrum ac fratrum qui ... in Provincia Belgica Ordinis Eremitarum S. Augustini ex mortali ad vitam immortalem demigrarunt (1628-1793). Handschrift in het archief van het Aartsbisdom Mechelen.

Anoniem: Elenchus defunctorum Provinciae Belgicae Ordinis Eremitarum S. Augustini (1671-1719). Handschrift in het archief van Augustijnenklooster te Gent.

Archief Diest:

1. 31 oktober 1614. Adriaen Stalpaerts, abt van de Norbertijnenabdij te Tongerloo, geeft aan de augustijnen toelating om, mits het naleven van enkele voorwaarden, de Sint-Barbarakapel te Diest in gebruik te nemen en er de liturgische diensten te verrichten (kopie).


2. Idem als nr. 1. Met goedkeuring (5 september 1615) door Nicolaus Stassaert, augustijn en provinciaal (kopie).


3. Copije van de voorwaerden ende conditiën waer op die eerw. Paters eremijten der orden van Sinte Augustijn sijn genomen ende geadmitteert binnen der stadt Diest, anno 1618. 2stukken + 2 extracten.


4. Request voor die erffgebueren vanden Capelle van Ste Barbaren bynnen Diest, sine anno.

“Volgens de wilsbeschikking van der stichter der Sint-Barbarakapel werd het bestuur van de bidplaats toevertrouwd aan de inwoners van de wijk (de erffgebueren) waarin het gebouw gelegen was, en de Nieuwstraat, de Mariendaalstraat, de Graanmarkt en een deel van de Wolvenstraat omvatte. Daartoe werden twee kapelmeesters aangesteld aan wie het beheer gedurende twee jaren werd toevertrouwd, en vier afgevaardigden der verschillende straten, die ieder jaar als getuigen moesten optreden bij het voorlezen der rekeningen. De bewoners van de wijk mochten in de kapel begraven worden, een voorrecht dat zij deelden met de confreers der Sinte-Barbara-gilde en hun familie. Bij de afstand van de kapel aan de augustijnen (1614) stelden de wijkbewoners, aan wie bij de stichting het bestuur der kapel was toevertrouwd, en de kolveniers die er haar bidplaats had, als voorwaarde dat hun oude rechten van toezicht en begrafenis zouden gehandhaafd blijven”. (W. Sangers en G? van derLinden in “De Kruisheren te Diest 1845-1945”, Diest, 1945, p. 187-188).


5. Aanvraag van de augustijnen aan de kanselier van de raad van Brabant om gronden, grenzendec aan de Sint-Barbarakapel te Diest, te verwerven door aankopen, giften, legaten, enz. om er een klooster op te bouwen. 10 januari 1615.


6. Aanvraag aan de stad tot het bekomen van een aelmoesse voor het bouwen van de nieuwe kerk, aangevangen in 1656. Biblkiografie W. Sangers en G. van der Linden, p. 189-190.


7. Broederschap van den Riem in de Kerk van de PP. Augustijnen in de stad Diest. Inventaris van de bezittingen van de broederschap, 1786. Bibl. W Sangers en G. van der Linden, p; 174, 176.


8. Broederschap van de Heilige Nicolaas van Tolento. Affiche, 1650. Gedruckt tot Loven by Bernardijn Maes int’ groen. Bibl. W. Sangers en G. van der Linden p. 175.


9. Memorie van het stadsbestuur aande paters augustijnen over de liturgische diensten en preken gehouden door voornoemde kloosterlingen; sine anno.


10. Aankoop door de augustijnen van een woning in de Nieuwstraat, 1679.


11. De augustijnen vragen aan het stadsbestuur van Diest toelating om:

- twee huizen in de Nieuwstraat, die hun eigendom zijn, te mogen herbouwen in steen

- het innemen van een ledigen hoeck tussen hun kerk en voornoemde huizen.

Toelating van het stadsbestuur, 9 juni 1778.


12. De augustijnen vragen aan het stadsbestuur van Diest toelating om een brouwerij op te richten.

Toelating van de stad, 21 februari 1699.


13. Inkomsten van goederen: 3 stukken; 1662-1743, 1739, 1751.


14. Onderwijs: 3 stukken; 1617, 1737.

Lit.: J. Mys. Het onderwijs onder de eerw. Paters Augustijnen in Jaarboek van de Diestersche Kunstkring, jg. 9, 1937-1938, p. 59-69.


15. Staet ende specificatie van devoiren gedaan door Sr. Guilliam Eynsaem Meester chirurgin der stadt Diest ten dienste van het Clooster der Eerw. Paters Augustijnen binnen Diest als voght (1714-1728).


16. Brief van het stadsbestuur van Diest aan de raad van Brabant betreffende de lasten ende taxen die geheven werden op de bezittingen van de augustijnen tijdens militaire inkwartieringen, 25 juni 1623. 2 stukken.


17. Vrijstelling van belastingen en inkwartieringen. Aanvragen, briefwisseling (18de eeuw).


18. Begrafenisrechten. Betwistingen en processen i.v.m. het begraven in de kerk der augustijnen (17de-18de eeuw).

Lity.: R. Van de Ven, Herrie rondom een lijk in het 17e eeuwse Diest, in Meer Schoonheid, jg. XIX, 1972, nr. 2, p. 41-42.

19. Verkoop van het 2e en 3e lot du Couvent des Augustins op 18 Vendemiaire An (10 oktober 1799).

Bibliografie: J. Scheerder, De familie Di Martinelli en de Kruisheren te Diest, in Clairlieu, jg. 33, 1975, p. 79-118.

20. Varia.


Archives ecclésiastque du Brabant, n° 13544 A° 1712.

Archives eccésiastique. Gestion de l’avocat Evenepoel, administrateur des biens des Chartreux et des Urbanistes. Couvent des Augustins p. 175-180. Plan du couvent (Cartes et plans, Suppl. N° 257). Zie ook Iconografie van Vlaamsch-Brabant, II, Kanton Diest van Verbouwe A (1940) nr. 39, p. 16-17.* Le 25 février 1614, Philippe de Nassau, seigneur de Diest, autorisa l’ordre des Augustins à fonder dans la ville de Diest, un collège latin. Le droit d’enseigner appartenait à ce moment exclusivement aux Chapitres de Saint-Jean et Saint Sulpice qui s’en défirent au profit de la nouvelle communauté.

  • La maison de refuge que possèdaient, à Diest, les Augustins de Hasselt, fut transformée en couvent, et l’on y adjoignit l’ancien arsenal, Het bushuis, pour servir de collège.
  • De son côte, la ville céda à la communauté, l’église Sainte-Barbe que les Augustins abandonnèrent cinquante ans plus tard pour cause de vétusté. Les écoles des Augustins étaient très frequentées et brillèrent longtemps par la qualité des professeurs ainsi que par l’émulation des élèves.
  • Lors de la suppression, en septembre 1796, le couvent comptait quinze religieux et sept frères lais.


Généralités.

*I. Chartrier:* 12538: Le chartrier se compose de vingt-neuf actes sur parchemin de 1427-1671.


*II. Obituaire:* 13593: Obituaire (pages 31 à 76).


*III. Privilèges et immunités:* Conflit entre le prévôt de Saint-Sulpice et les religieus du couvent, concernant le droit de célébrer la messe fondée par le prince d’Orange. (Conseil privé espagne N° 1161). 1622.

  • 13539: Lettres patentes de Charles II relatives aux priviléges des ordres mendiants (copie). 1686.
  • 13540: Requête aux fins de protection et de dotation, adresséé au prince d’Orange, seigneur de Diest. S.D.


*IV. Personnel:* 13541: Décret de général de l’ordre, en matière de discipline. 1721.

  • 13542: Acte d’admission du frère Adrien Geubels. 1724.


*V. Divers:* 13543: Documents relatifs aux missions prêchées par les Augustins, dans les environs de Diest. 1667, 1689, 1690.

  • 13544: Déclaration du Magistrat relative au retait du droit d’enseignement. 1712.
  • 13545: Conditions aux quelles le Magistrat confère aux prêtres de Cerny et Goyens, le droit d’enseigner le latin. 1721.


*VI.: Biens, revenus et charges:* (Chartrier) Testament de Jean Butinckx, fondant des messes dans la chapelle Saint-Barbe. 1488.

  • (Chartrier) Testament (extrait) de Henri Zwesters. 1502.
  • (Chartrier) Testament de Gertrude van Meerhout, épouse Groenendael. 1503.
  • (Chartrier) Testament de Marguerite van Boeckingen, veuve de Jean Batinckx. 1503.
  • (Chartrier) Testament de Christine Vanden Hoevele. 1504.
  • (Chartrier) Testament de Joachim Brants et Catherine van Ophem. 1565.
  • 13546: Testament (extrait) d’Eustachie Brogelmans, veuve Vanden Bogaerde, léguant des bois près de Montaigu. (Avec annexes). 1615.
  • 13547: Testament (extrait) de Jean Quints, contenant un legs important pour les bâtisses du couvent. 1623.
  • 13548: Testament du novice Henri Swinnen. 1646.
  • 13549: Testament d’Elisabeth van Sonhoven, léguant des biens à Groelaer, sous Lummen. 1671.
  • 13550: Testament de Pierre Lenaerts. 1683.
  • 13551: Testament d’Anne Canisius alias de Hondt. 1689.
  • 13552: Testament de J. van Ophoven. 1717.
  • 13553: Testament (extrait) de Marie Schuyten, léguant des terres au Chant d’Oiseaux, à Meerhout. 1724.
  • 13554: Testament de Marc Swinnen. 1734.
  • 13555: Testament (extrait) de Anne-Catherine Minten, épouse Danckaerts, léguant des bois à Caggevinne. 1766.
  • 13556: Notice relative à la création du couvent, à l’achat de terres et aux dons reçus de Jean Kaesemans. 1624-1637.
  • 13557: Dossier relatif aux donations faites par Jean Kaesemans. 1624-1628.
  • 13558: Dossier relatif aux rentes données par le même. XVIIe siècle.
  • 13559: Beeringen. Donation des rentes par André Ophey. 1648.
  • 13560: Caggevinne-Assent. Expertise de bois. 1755.
  • 13561: Halle-Boeyenhoven. Titres de propriétés. 1480, 1651.
  • 13562: Heusden (lez Beeringen). Cession de terres par Barbe de Heusch. 1782.
  • (Chartrier). Diest.Titres de propriété. 1449, 1602, 1649.
  • 13563: Diest. Achat de maisons et de terres, Marché-au-bois. 1615-1624.
  • 13564: Diest. Achat d’un jardin sis rue des Chats, incorporé à l’église. 1616.
  • 13565: Diest. Donation par les Archiducs, de prairies dites Halenbroek. 1616-1627.
  • 13566: Diest. Donation par le Magistrat, d’une maison, rue de l’Arsenal, incorporée au couvent. 1618.
  • 13567: Diest. Conditions d’achat et de rétrocession d’une maison sise à l’Overstraete. 1631-1641.
  • 13568: Diest. Vente par Heilken Govaerts, d’un jardin. 1647.
  • 13569: Diest. Vente par Corneille Govaerts, d’un jardin, rue des Chats. 1649.
  • 13570: Diest. Donation par Goswin van Roeye et Barbe van Velmen, d’une écurie. 1655-1762.
  • 13571: Diest. Vente par Gertrude van Schaffen, veuve de Pierre Vander Reyst, d’une maison prés du couvent. 1671.
  • 13572: Diest. Vente à Jean Cools, de l’ancien collège des étudiants. 1696.
  • 13573: Diest. Donation par Marc Swinnen, d’une maison à Diest, et de terres à Caggevinne. 1708-1724.
  • 13574: Diest. Achat d’un jardin au Marché aux Grains. 1740.
  • 13575: Diest. Biens. Pièces diverses. 16e-18e siècle.
  • (Chartrier) Lummen. Titres de propriété. 1542, 1549.
  • 13576: Lummen. Biens. Pièces diverses. 17e-18e siècle.
  • 13577: Meerbeek. Donation de bois par la béguine Marguerite Cryters. 1662.
  • 13578: Meldert. Cession de terres, à titre de dot, par Nicolas Meelberghs. 1709.
  • (Chartrier). Miscom. Vente d’une maison et de prairies. 1630.
  • 13579: Tessenderloo. Achat de terres et de bois, à Engsbergs. 1777.
  • 13580: Wanghe. Achat de terres. 1684.
  • 13581: Webbecom. Donation de biens par Thérèse van Goedenhuysen, veuve van Zurpele. 1763.
  • 13582: Webbecom. Biens. Pièces diverses. 18e siècle.
  • 13583: Relevés de bois. XVIIe siècle.
  • 13584: Mémorial de rentes crées au profit de la chapelle Sainte-Barbe. 16e siècle.
  • 13585: Création de rentes en faveur du religieux Armand van Dorninck. 1692.
  • 13586: Titres de rentes à charge de Corps constitués. 17e-18e s.
  • 13587: Titres de rentes à charge de particuliers. 17e-18e s.
  • 13588: Titres de rentes passives. 17e-18e s.
  • 13589: Autorisation accordée par le Magistrat, pour la construction d’une brasserie. 1699.
  • 13590: Autorisation concernant la cuisson des briques. 1722-1723.
  • 13591: Octroi d’amortissement de biens. 1757.
  • 13592: Etat de l’actif et du passif du convent. 1727.
  • 13593: R. Manuel des biens, des revenus et des charges du couvent. 1682-1795.
  • 13594: Etat des biens, des revenus et des charges du couvent, fourni au gouvernement en 1787.
  • 13595: Procès verbal de la suppression du couvent. (Avec annexes). An V.
  • Plan du couvent (Cartes et plans Suppl. N° 257) S.D.
  • 13596: Fragments et pièces diverses. 16e-18e siècle.


Brulius Joachim: Historiae Pervanae ordinis Eremitarum S.P. Augustini Libri octodecim... Auctore Rde & Eximio P.M. Joachim Brulio sacrae Theologae Doctore, Ordinis Eremitarum S.P. Augustini per Provinciam Coloniensem seu Belgicam Priore Provinciali. 1652.

Claes Frans (s.j.): Overzicht van de kerkelijke aanwezigheid in Diest. Getypte tekst naar aanleiding van de tentoonstelling “De Kerk in Prentbriefkaart”.

De Craijonné: La carte figurative du couvent des augustins, situé à Diest.

de los Rios Bartholomeus: Phoenia Thenensis e cineribus redevivus. Antverpiae, ex officinia Plantiniana, 1641.

de los Rios Bartholomeus: De Hierarchia Mariana libri sex. Antwerpiae, ex officinia Plantiniana, 1641.

De Tombeur Nicolaus: Provinciae Belgicae Ordinis Eremitarum S. Augustini descriptio. Handschrift in 6 vol. bewaard in het archief van het Augustijnenklooster te Gent. Augustijnencollege te Diest p. 6; ook nota (2) deel V, fol. 223.

De Tombeur Nicolaus: Provincia Belgica ordinis Eremitarum S.P.N. Augustini. Lovanii, 1727.

Du Bois D.: Wetenswaardigheden over Diest. 9. De Augustijnen te Diest. In Gazette van Diest, jg. LXX, februari 1933, nr. 5, 6. In Overdruk, nr. 9, p. 18-22.

Du Bois D.: De Augustijnen te Diest. In Het Oude Diest. Diest, 1934, p. 168-174.

ElsiusPhilippus: Elsii Encomiasticon Augustinianum. Bruxelles, 1654. Joachim Van den Bruel p. 490.

Gaillard A.: Inventaire sommaire des Archives de la Commission royale des Etudes, n° 40, 1778. Brabant, Diest: Collège des Augustins, p. 12.

Gaspar René: Een Fransch toerist in de Spaansche Nederlanden. Het Itinerarium Belgicum van Dubuisson-Aubenay. In Toerisme, jg. XVI, 16 September 1937, p. 741.

Gratianus Thomas: De ordine Eremitarum S. Augustini in Belgio. Handschrift nr. 3643 in Koninklijke Bibliotheek te Brussel.

Gratianus Thomas: Anastasis Augustiniana. Antverpiae 1613.

Lanterni Jos:Postrema saecula sex religionis August, Roma, 1860. - Agolla, p. 175.

Lyftocht: Het Augustijnenklooster. In Voorwinckel van Patientie, II, 1688.

Mazal Otto: Handschrift mittelalterliche Augustiner Eremies in die Osterreichische National Bibliothek, 1964, 66 p.

Miraeus Aubertus: Canonicorum regularium ordinis S. Augustini origines ac progressus per Italiam, Hispaniam, Galliam, Germaniam, Belgium, aliasque orbis christiani provincias. Keulen, Bernardinus Gualtherus, 1614, 196 p.

Mys Joris: Het onderwijs onder de eerw. paters Augustijnen. In negende jaarboek der Diestersche Kunstkring, 1937-1938, p. 59-69.

Ossinger: Bibliotheca Augustinana. - Creyters.

Plantenga J. H.: In L’Architecture religieuse du Brabant au XVIIe siècle. La Haye-Martinus Nijhoff, 1925.* église des Augustins p. 46, 191, 195 (foto’s p. 192 en 193).


Reusens E.: Couvent ou Collège des Augustins à Louvain. In Analectes pour servir à l’histoire ecclésiastique de la Belgique, XXII, 1890-1891, p. 240-318.

Raymaekers F.J.E.(ondertekend R.M.).: De kloosters te Diest. In School en Letterbode:* jg. XI, 1854, p. 765-771

  • jg. XII, 1855, p. 65-71, 250-255, 703-706.


Raymaekers F.J.E.: De Augustijnen. In kerkelijk en liefdadig Diest. Leuven, 1870, p. 317-344. Naamrol der priors van het Augustijnen-klooster van Diest, p. 344-351.

Sanderus Antonius: In Groot kerkelijk toneel des hertogdoms van Brabant, 1727, p. 63: Het Klooster van de Eremyten van St. Augustyn is gesticht in ’t jaar 1614. en ’t jaar daaraan wierdt hun School geopend.

Table alphabétique par origines des biens nationaux alienés compris dans les affiches des ventes des domaines: * Augustiens de Diest, tome V, f. 70.


Teeuwen P.Norbertus: De Augustijnen te Tienen. In Thiunas, jg. 12, 1938, nr. 1-2, p. 1-17 en nr. 3-4, p. 1-11.

Tombeur: Provincia belgica augustiniana. - Creyters - Lyftocht: p. 184.

van der Eycken Michel en Janssens Luc: Steden in beeld: Diest, 1994, p. 34, 39, 41, 42.

van Kerrebroeck A.: Het college der Augustijnen (te Diest). In Koninklijk Atheneum Diest, De Sikkel, Antwerpen, 1952, p. 11-18.

Verbouwe A.: In Iconografie van Vlaamsch-Brabant, II Kanton Diest:* p. 10, nr. 14: Kerk en klooster van F. Ertinger, plaat nr. 6.

  • p. 16, nr. 39: Grondplan van het klooster der Augustijnen.
  • p. 24, nr. 75: Diest. Les Ecluses van J. Hoolans. Op achterplan de Augustijnenkerk.


Verkerken D. en Grootaers W.: Repertorium Ordinis Fratrum Sancti Augustini. Provincia Coloniae-Provincia Belgica 1252-1995. Leuven-Heverlee, 1996.

Vermeulen A.: Zeventiende-eeuws Augustijns humaniora-onderwijs in de Zuidelijke Nederlanden. In Annalen van het Thymgenootschap, jg. XLV, mei 1957, aflevering I, p. 94-118.

Wils Jos: Obituaire des Augustins de Louvain. In Analectes pour servir à l’histoire ecclésiastique de la belgique, Louvain, XXX, 1904, p. 348-442.





DEEL II
Crespadi - Een Boekwerk Over Diest